جوانان بايدها ونبايدها

گفته مى شود جوانان قلبتپنده يك مملكت اند . آيا اين مقوله ادعاى تحقيقى است يا شعار تهييجى وياهردو؟تجربه ثابت نموده كه هرسه مورد در جوامع متعدد، مى تواند مصداق داشته باشد. جوامعكه وضيعت انسان شأن از رشد وشكوفائى فرهنگى، توسعه سياسى ورفاه اجتماعى حكايت داردبه تحقيق نقش جوانا درآن به مثابه قلب تپنده اى است كه نيرو بخش ومحرك همه اركانحياتى آن مى تواند باشيد.
از ابراز صنعتى وسايل زراعتى ومالدارى گرفته تاسلاحدفاع وتامين امنيت همه وهمه آشناى دستان نيرومند جوانان اند كه باصرف انرژى جسمىولحظه هاى پر طروات بهار زندگى خويش گردونه حيات ملت هارا به پيش مى رانند، البتهاين تكلف همه جانبه قشر پرانرژى در ميدان عمل به وسيله شگردهاى سياسى ومجرب ومؤثروكا برد به موقع ومناسب آن از جانب دولتمردان امكان پذير مى گردد. در برخى كشورهاىرو بتوسعه كه هنوز دوران گذار به سوى مدنيت معاصر را طى نكرده وجامع شان بلوغمفكوره لازم نيافته اند، محافل تفاهم هنوز هم به منظور استفاده از تواناى هاى جامعهجوان شان خود را از شعارهاى مهيج بى نياز نمى دانند هرچند حضور معقول وروز افزونجوانان وبهره گيرى عادلانه از دسترنج شان در عرصه توليد ضرورت به شعارهاى تحريكآميز را منتفى كرده است اما در ساير ميادين منجمله صحنه هاى نظامى واجتماعى بديلىبراى چنين شعارها تاكنون مشاهده نشده است. جوانان كشورهاى مسلمانان مى توانند براىآيند خود عناصر مفيد باشند بايد به موارد ذيل توجه داشته باشند:  

1ـ علوم شخصيت:

اصولاً مجموع خواص برجسته روحى واخلاقى انسان، بناى شخصيت آن را تشكيل مى دهد گاهاين برجستگى ها حالتى معكوس ومعصيت بار داشته وضعف شخصيت انسانى را سبب مى شود .دركشورهاى اسلامى معيارها بناى شخصيتى انسان نسبت به جوامع غير اسلامى تفاوت هاىاساسى دارد مثلاً وقتى گفته مى شود ربانيت وخداگرايى پاك وبى غل وغش است كه شالودهاساسى ونخستين معيار علو شخصيت انسان مسلمان محسوب مى شود، پاسخ بسا سئالات در اينباب داده مى شود، هرچند صداقت امانمت دارى، گذشت، مردانگى، شجاعت، بخشندگى، احترامبه حقوق ديگران و... كه جزء تأكيدات دين ما مسلمانان است در هر جامعه ودر وجود هرانسانى اعتلاى شخصيت آن را موجب مى گردد اما اين خصال پسنديده دركنار ربانيتوخداگرايى انسان مسلمان، نورى است علىنور كه جوان مسلمان بايد به آن توجه جدى وكافىداشته باشد.
مولفه هاى بنيادى ونردبان تعالى شخصيت انسان عناصر تعريف شدهوثابتى هستند كه سليقه هاى زورمندان ، تمايلات ثروتمندان ويا برخى ناهنجارى هاىاجتماعى بر خلاف رسم معمول امروزى نمى توانند بر آن حدود و ثغورى تعيين نمايند يابه عبارتى شخصيت يك صفت ذاتى اصالت وتعالى معنوى واخلاقى در شخص است نه يك نوهموتصور در نگاه ديگران.
متأسفانه در ترازوى ناميزان زمانه آنچه كه كفهء شخصيتانسان را سنگين مى كند ارزش هاى كاذبى هستند كه هيچ گاه عناصر حقيقى علو شخصيت نمىتوانند باشند از آن جمله سرمايه وامكانات مادى است با اين تفاوت كه در گذشتهمتمولين جواد وبخشنده از علوم شخصيت بر خوردار بودند وزراندوزان بخيل وممسك هموارهمورد نكوهش، اما امروز پول وسرمايه ذاتا صاحبش را شخصيت مى بخشد در حالى كه اين امرتحريف شخصيت حقيقى بشمار مى رود. وبازبان بازى، ريا، تملق، نوعيت لباس وغيره تعيينكننده ميزان شخصيت وسبب بالا نشينى واحترام است ولوكه جاهل وهوا پرست ورندى باشد درعباى تفضل.حضرت سعدى رحمت الله عليه چه خوش گفته است :
اى درونت برهنه از تقوىكز برون جامعه ريا دارى
پرده هفت رنگ در مگذار تو كه در خانه بوريا دارى
پساين جوان مسلمان بايد معيارى حقيقى شخصيت والاى انسانى را بشناسد واين گوهر اساسىرا باخرمهره هاى جواهر نماى باب روز اشتباه نگيرد.

2ـ عفت وپاك دامنى :
اين سيره پيامبرى بهخودى خود چند صفت برجسته اى كه بايسته و شايسته جوانمسلمان است مانند تعادل عقل واحساس، پايدارى، اعتماد به نفس وحرمت نهادن به حقوقديگران را نيز تفسير مى كند وبرعكس جوان شهوى وهوسباز، اسيرى است در دست نفس لوامهكه بندى اى اين بند را نه آزادى ايست ونه اراده اى . عفت وپاك دامنى، همين مقوله اىامروز بر عناصر نا آگاه ودلباخته وانگارى غرب مايه دلتنگىاست وگريز از اين بوستانپر طروات به سمت پليدى ها وآلايش هاى جنسى را بالا رفتن به پلكان تمدن مى پندراند،جامعه شناسان ومتوليان امور اجتماعى جوامع غرب همان جوامعى كه سالهاست بى بندو بارىاخلاقى را در سايه ليبراليسم تجربه كرده اند، امروز محتاج آنند، هر چند غرق شهواتاند اما آن را تكريم مى كنند وبر آن به عنوان يك ارزش ثابت اجتماعى ارج مى نهند،گذشته از امراز لا علاج محصول بحران هاى ضد اخلاقى ، نا پايدارى هاى روحى ورفتارى،گستن پيوندهاى خانوادگى وغيره نيز از تبعات زشت مفاسد اخلاقى است كه ارتكاب آنموقعيت معنوى و اجتماعى انسان را به شدت زير سؤال قرار مى دهد

3ـ آزادگىوخود اتكايى :
ستم وبيداد گرى ريشه هاى تاريخى واشكال گوناگونى دارد، هر گاهپديده زشت ستم پذيرى ومظلوميت در هر جامعه بوجود آيد كسانى پيدا مى شودكه به جاناين جنگل خشكيده با تبرهاى بران بشتابند وآتش ظلم را مشتعل نمايند. همچنان گفتند " دشوار است كه ملل يا افراد از مشاهده بدبختى هاى همسايگان خود به فكر سود جويىنيفتند" شايد بارها مشاهده شده باشد كه گدى قوى تر ميدان گدايى را بر گداى ضعيف ترتنگ كرده وبه كرات آن را محل استثمار قرار داده باشد، پس غريزه استثمار گرى وبهرهكشى در وجود هر فردى قسما وجود دارد وگهگاه .بانه مد کشچ وفرصت تبارز پيدا مى كند. ( لايحب الله الجهر بالسوء من القول الا من ظلم ) "خدواند بانگ برداشتن به بد زبانىرا دوست ندارد مگر از كسى كه بر او ستم رفته باشد " آيه مباركه تصريح نموده است كهحتى اگر به غوغا وداد وفرياد هم مى شود به مقابل ظالم ايستادگى نمائيد .وآن حضرتصلى الله عليه وسلم فرموده اند: " لاضرر ولا ضرار في الاسلام ـ يعنى تحميل وتحملضرر در اسلام نيست" از همين جاست كه آزادگى وتسليم ناپذيرى در برابر پديده هاىطاغوتى از خصايص برجسته وارزشمندى معرفى مى شون كه بايد جوانان مسلمان از ىنبرخوردار باشند حكما گفته اند تحمل بيدادگرى در سرشت آزادگان نيست زيرا تجاربتاريخى ثابت مى كند كه مردان قهرمان هر گز در برابر پديده هاى ستم شعار وزور گو سرخم نكرده است وسر نوشت خود وحتى جامعه را باخود اتكاى كامل، از دستبرد زور مندانحفظ كرده اند وبه اين باور رسيده اند كه زور مداران و زرگرايان، انسان پويا تلاشگر،مبتكر وعزت مند را به مسلخ حقارت مى كشانند تا از ان كالبدى تهى وفاقد ارزش هاىمعنوى و انسان بسازند . پس جوان مسلمان است تا عزت ازادگى را به هيچ قيمتى نفروشدوجيب شخصيت خويش را از اين در گرانمايه تهى نسازد وبايد بداند كه جامعه زبون درپنجه ارباب زور زورمثل مرده هاى بى اختيار اند در دست مرده شوى ها . هنگامى كهاگزيستانسياليزم به توصيف شخص زبونى مى پردازد مى گويد كه اين شخص بدين سبب زبوننشده كه وضع روحى خاصى دارد بلكه زبون است زيرا باعمال خود، خود خويشتن را زبونساخته است هيچ كس فطرتاً زبون ساخته نشده است .

4ـ اعتماد به نفس:
هرجامعه نياز دارد تا از وجود جوانان خويش در همه عرصه هاى توليدى، دفاعى، علمى،فرهنگى وغيره به نيكوترين وجهى استفاده نمايد اما اين ضرورت عام را چه جواناى مىتوانند برآورده سازند؟ مسلماً آنهايى كه بخواهند افتخار خدمت گذارى واصلاح جامعه رابه عهده بگيرند بايد از اعتماد به نفس بالاى برخوردار باشند جوانان مسلمان كشورهاىاسلامى هر چند از برخى گذرگاه هاى تاريخى خطرناك پيروز مندانه عبور كرده اند ليكندر برخى عرصه ها به دليل ضعف هاى عديد ناشى از ناهنجارى هاى اجتماعى،واقتصادىو...... به گونه تأسف بارى به ميل به غربى ها نمودند . بناءً نياز بهبيدارى وآگاهى عام بيش از هر وقت ديگرى متصور است تا به كمك اين آگاهد« مرمچ مسلمانبخصوص جونان مسلمان ا. اعتماچ بنفس بیشترد برخورچار گردند وروحيه بالندگى وعدمقناعت به وضعيت فلاكت بار موجود در ايشان تقويت گردد ، باشد كه براين سؤلات ذهنسوزء كه استيلاى اجانب تابكى بر ما مسلماناندوام خواهد داشت؟ آيا ما هنوز ملتى بهمعنى واقعى نشدهايم وهمچنان در منجلاب نفس گير عصبيت هاى قومى دست وپا خواهيم زد؟وده ها آياى ديگر پاسخ هاى دلنواز پيدا نمايند.

5ـ پايدارى هدفمندانه:
نمى توان منكر أي واقعيت شد كه ما در مصاف با دشمنان مختلف وعرصهاى گوناگونشكست هاى فاحشى را قهرا تحمل كرده ايم وهمين اكنون هم در حالت شكست بسر مى بريم؛برخى شايد احساس كنند وبگويند كه زبان نگهدار! حالا چه جاى اين بحث هاست ؛ آخرروحيه ها تضعيف مى شود و... اما بايد گفت كه مسلمانها بايد ديگر كارد به استخوانرسيده وبايد نقطه هاى قوت را تقويت وبر نقطه ضعف هاى موجود دليرانه انگشت انتقادگذاشت وباچشم نقد وتحقيق به قضايا نگاه كرد ؛ وليكن در وسطيت وعادلانه بايد عمل شود، نه درعنف ووهرچه طوى.
جواهر لعل نهرو در يكى از سخنرانى هايش پس از استقلالهند مى گويد: اين مبارزه بر ضد هيچ كشورى نيست، اين پيكار بر ضد ضعف خودمان است اينناتوانى خودمان وبر ضد عقب ماندگى خودمان است اين جهاد به مراتب از پيكار استقلالطلبانه ما دشوارتر، بزرگ تر ودامنه دار تراست . نكته قابل تأمل همين كوتاهى ما درمبدرت به اصلاح فكرى است كه شكست ما پيامد تلخ آن بود شكستى كه ضعف روز افزون ما راموجب گرديد وتا هنوز هم در سراشيبى آن سريعاًدر حركتيم. پايدارى از خصوصيات بارز يكجوان مسلمان است اما أنگاه كه هدفمندانه نباشد چه بسا كه به لجاجت بدل شود وخودمايه درد سر قرار گيرد. درهم ريختگى هاى موجود را نمى توان در انتقال از اين وآنويا مداخلات خارجي ها در امورى كشورهاى اسلامى از طريق نظامى ويا فرهنگى وسايربهانه هاى مدارانه بهم آورد بلكه بايد استقامت وپايمردى كامل به ترك مشكلات بينىرفت وباهدف اعمار بناهاى ويران شده دينى ودنوى جامعه مسلمان قدم در يك راه حقيقىونتيجه بخش نهاد. هرگاه جوانان مسلمان با نيتى خالص، آگاهى كامل، نگاهى گسترده بهواقعيت هاى عصر وروحيه ايثار و فداكارى وارد عمل شوند بديهى است كه پيام آور غناىفكرى ومعنوى آرامش سياسى و آسايش اجتماعى در كشورها خواهند بود.