توصیف جهنم از زبان قرآن و سنت

آفریدگاری را می ستاییم کهزنده و قائم به ذات است، باقیست و غیر او فانی، آسمان را آفرید و آن را با ستارگانزینت داد، زمین را با کوه ها محکم کرد با قدرت و توانایی خود جسم ها را شکل داد،سپس آنها را میراند و وجود آنها را از هستی محو کرد.

در روز قیامت در شیپوردمیده و مرده ها زنده می شوند. گروهی به نعمت های بهشت می رسند و گروهی به سوی آتشبسیار سوزان جهنم کشانده می شوند. درهای آن که بخش های مختلف دارد از هر سو بهرویشان گشوده می گردد. روزی که عذاب از بالای سر و زیر پاهایشان آنها را فرا میگیرد. هیچ یک از آنها مورد ترحم قرار نمی گیرند.

گواهی می دهم که خدایی جزالله نیست، شریکی ندارد و گواهی می دهم که محمد بنده و رسول اوست. کسی که آفریدگاربه وسیله دین، او را بر ایرانیان و رومیان چیره ساخت. درود و سلام بر اهل بیت واصحابش و کسانی که به نیکی راه او را ادامه می دهند.

برادر مسلمانم، اللهتعالی در کتاب خود ما را از دوزخ برحذر داشته و از انواع عذاب آن که جگرها را کبابو دلها را تکه تکه می کند، آگاه ساخته است. خداوند متعال به خاطر لطف و مرحمتی کهنسبت به ما ارزانی داشته خواسته است با آگاه ساختن و برحذر داشتن ما را بیشتربترساند و چشم ما را نسبت به آن باز کند؛ پس بشنوید درباره انواع عذاب هایی که درکتاب خداوند و سنت رسول او (ص) ذکر شده است:[به سوی پروردگار خود برگردید و تسلیماو شوید پیش از آنکه عذاب ناگهان به سوی شما حمله کند که در آن صورت دیگر کمک ویاری نشوید].( زمر/54)

خداوند عز وجل در توصیف دوزخ ـ که خداوند ما را ازعذاب آن در امان خود قرار دهدـ فرموده است:[از آتشی بپرهیزید که برای کافران (نهمؤمنان) آماده شده است]. (آل عمران/131)
همچنین می فرماید:[ما برای کافرانزنجیرها و غل ها و آتش فروزان دوزخ را آماده کردیم].(انسان/ 4)

و نیز میفرماید:[ما برای ستمگران آتش را آماده کرده ایم که سراپرده آن آنها را دربر می گیردو اگر فریاد برآورند که "آب" به ما بدهید با آبی همچون فلز گداخته به فریادشان میرسند که چهره ها را بریان می کند. چه بد نوشابه ای و چه زشتمنزلگاهیست].(کهف/29)

پروردگار متعال شیطان را خطاب قرار می دهد و میفرماید:[بی گمان تو هیچ گونه تسلط و قدرتی بر بندگان من نداری مگر گمراهانی که بهدنبال تو راه می افتند و حتماَ دوزخ میعادگاه همه آنان است. دوزخ دارای هفت در استکه هر دری بخش ویژه ای از آنان دارد].(حجر/42ـ 44)
الله عز وجل همچنین میفرماید:[ و کافران گروه گروه به سوی دوزخ رانده می شوند و هنگامی که بدانجا رسیدنددرهای آن به رویشان گشوده می گردد و نگهبان دوزخ بدیشان می گوید: آیا پیغمبرانی ازجنس خودتان به میانتان نیامدند. تا آیه های پروردگارتان را برای شما بخوانند و شمارا از رویارویی با چنین روزی بترساند؟ می گویند: آری، اما فرمان عذاب بر کافرانثابت و قطعی است].(زمر/71)

خداوند متعال در آیه دیگری می فرماید:[کسانی کهبه پروردگار خود ایمان نداشته باشند عذاب دوزخ در انتظار آنهاست و چه بد جایگاهیاست، هر زمان که به دوزخ انداخته می شوند تنوره می زند و غرشی از آن به گوششان میرسد، دوزخ از شدت خشم نزدیک است که منفجر و پاره پاره شود. هر زمان که گروهی بدانانداخته می شوند نگهبانان دوزخ از آنها می پرسند آیا پیغمبر بیم دهنده ای میان شمانیامده است].(ملک 6ـ8)

پروردگار متعال در آیه 55 سوره عنکبوت میفرماید:[روزی عذاب دوزخ از بالای سرشان و از زیر پاهایشان آنها را فرا خواهد گرفت،و خداوند بدیشان خواهد فرمود: بچشید جزای کارهایی را که در دنیا می کردید]. و درآیه 16 سوره زمر می فرماید:[بالای سرشان سایبانی از آتش و در زیر پاهایشانسایبانهایی از آتش دارند، آتش از هر سو بر آنها خیمه زده است، این چیزی است کهخداوند بندگانش را از آن می ترساند پس ای بندگان من خویشتن را از عذاب نجات دهید].

باری تعالی در توصیف کسانی که کارنامه اعمالشان به دست چپشان داده می شود،می فرماید:[سمت چپ ها! چه سمت چپ هایی، آنها در میان شعله های آتش و آب جوشان به سرخواهند برد! و در سایه دودهای بسیار سیاه و داغ قرار خواهند گرفت، نه خنک است و نهثمر بخش].(واقعه: 41ـ 43)

خداوند متعال درباره توصیف جهنم می فرماید:[میگویند در گرما (ی سوزان تابستان به سوی میدان نبرد) حرکت نکنید، به آنها بگو اگردانا بودند می فهمیدند که آتش دوزخ گرم تر و سوزانتر است].(توبه: 81)

همچنینمی فرماید:[تو چه می دانی که پرتگاه دوزخ چیست و چگونه است؟ آتش بزرگ بسیار گرم وسوزانی است].(القارعه:10ـ 11)

پروردگار عز وجل درباره عاقبت گناهکاران میفرماید:[فقط گناهکاران، گمراه و دیوانه و گرفتار آتشند. روزی که داخل آتش، بررخساره، روی زمین کشیده می شوند، بچشید رنج و درد و عذاب دوزخ را،].(قمر: 47ـ 48)

الله تعالی می فرماید:[ای مؤمنان! خود و خانواده خویش را از آتش دوزخیدور کنید که هیزوم های آن انسان ها و سنگ ها هستند و فرشتگانی بر آن گمارده شده اندکه خشن و سختگیر، زورمند و توانا هستند. از خداوند در آنچه بدیشان دستور می دهدنافرمانی نمی کنند و همان چیزی را انجام می دهند که بدان مأمور شده اند].(تحریم /6)

پروردگار متعال در آیه دیگری از قرآن می فرماید:[این آتش اخگرهایی ازخود بیرون می دهد که گویی (از نظر ارتفاع) قصرند. اخگرهایی که انگار( از لحاظ رنگ وحرکت و سرعت) شتران زرد رنگ اند].(مرسلات 32ـ 33) الله تعالی همچنین می فرماید:[درآن روز گناهکاران را به هم بسته و در غل و زنجیر خواهی دید. پیراهن های آنها از قیراست و آتش سر و صورت آنان را فرا می گیرد].(ابراهیم 49ـ 50)

پروردگار عز وجلمی فرماید:[آن زمان که غل ها و زنجیرها در گردن دارند و روی زمین کشیده می شوند. درآب بسیار داغ برافروخته و سپس در آتش تافته می شوند].(غافر/71ـ 72)
خداوند متعالدر جای دیگر از قرآن می فرماید:[اینان که دو دسته مقابل هم هستند درباره صفات خدابه جدال پرداخته و به کشمکش نشسته اند. کسانی که کافرند جامه هایی برای آنها از آتشبریده شده است. از بالای سرهایشان بر آنان آب بسیار گرم و سوزان ریخته می شود. بانفوذ این آب جوشان در بدنشان آنچه در درونشان است بدان گداخته و ذوب می گردد، پوستهایشان نیز همین سرنوشت را پیدا می کند. تازیانه هایی از آهن برایشان آماده شدهاست. هر زمان که دوزخیان بخواهند خویشتن را از غم و اندوه عظیم آتش برهانند، بدانبرگردانده می شوند. بدیشان گفته می شود که بچشید عذاب سوزان را].(حج 19ـ 22)

پروردگار متعال می فرماید:[بی گمان کسانی که آیات و دلایل ما را انکارکرده و انبیاء ما را تکذیب نموده اند بالاخره ایشان را به آتشی وارد می کنیم و بدانمی سوزانیم. هر زمان که پوست های بدن آنان بریان و سوخته شود پوست های دیگری جای آنقرار می دهیم تا مزه عذاب را بچشند، خداوند توانا و حکیم است]. (نساء/56)

خداوند متعال می فرماید: [قطعاً درخت زقوم، خوراک گناهکاران استهمچون فلز گداخته در شکم ها می جوشد، جوششی همچون جوشش آب داغ.] (دخان 43ـ 46)خداوند در توصیف آن درخت همچنین می فرماید:[زقوم درختی است که در ته دوزخ می روید. شکوفه و میوه آن انگار کله های شیاطین هستند]. (صافات 64ـ 65)

آفریدگارعزوجل می فرماید:[پس شما ای گمراهان تکذیب کننده قطعاً از درخت زقوم خواهید خورد وشکم ها را از آن پر خواهید کرد و روی آن آب جوشان و سوزان خواهید نوشید، این وسیلهپذیرایی از آنها در روز جزاست].(واقع 51ـ 56)

پروردگار می فرماید:[و اگرفریاد برآورند که (آب) با آبی همچون فلز گداخته به فریادشان رسند که چهره ها رابریان می کند و چه بد نوشابه ای و چه زشت منزلی است].(کهف/29)

خداوند متعالمی فرماید:[و از آب داغ و جوشان نوشانده می شوند که به محض نوشیدن اندرون و رودههای آنها را پاره پاره می کند و از هم می گسلاند].(محمد/15)

خداوند متعالهمچنین می فرماید:[ دوزخ در پی آنهاست و در آن به آنها خونابه نوشانده می شود. آنرا جرعه جرعه می نوشند و به هیچ وجه برای آنها گوارا نمی شود. مرگ از هر سو به آنهاروی می آورد،اما نمی میرند و عذاب سختی در انتظار آنهاست].(ابراهیم /16ـ 17)

آفریدگار متعال می فرماید:[بزهکاران جاودانه در عذاب دوزخ می مانند، ازعذابشان کاسته نمی شود و عذابشان کمتر نمی شود. آنان در میان عذاب اندوهناک، نومیدو خاموش می مانند، بدیشان ستم نکرده ایم، لیکن خودشان به خویشتن ستم کرده اند. آنانفریاد می زنند، یا مالک! پروردگارت ما را بمیراند و نابودمان گرداند (تا بیش از اینرنج نبریم) می گوید شما اینجا می مانید و (مرگ و میری در کار نیست)].(زخرف/74ـ 77)

الله تعالی می فرماید:[جایگاهشان دوزخ خواهد بود، هر زمان که زبانه آتشفروکش می کند بر زبانه آتششان می افزاییم].(اسراء/97)

خداوند عز وجل همچنینمی فرماید:[بی گمان کسانی که راه کفر را در پیش گرفته اند و ستم ورزیده اند خداوندایشان را نمی بخشد و آنان را به راهی (که راه نجات و بهشت باشد) هدایت نخواهد کرد. (آنان را به راهی هدایت نخواهد کرد) مگر راه دوزخ که در آنجا برای همیشه جاودانه میمانند و این کار برای خدا آسان است].(نساء/168ـ169)

الله تعالی میفرماید:[میان ایشان و آنچه آرزو دارند جدایی افکنده می شود همان گونه که با گروههای همسان و همکیش آنها قبلاً چنین عمل شده است. آخر ایشان سراپا در شک بوده اند]. (سبأ/54)

پروردگار متعال همچنین می فرماید:[هر کس از خداوند و پیغمبرشنافرمانی کند نصیب او آتش دوزخ است و جاودانه در آن می ماند].(جن/23)

وبالاخره خداوند متعال در آیه 5، 9 سوره همزه می فرماید:[توچه می دانی خرد کننده ودرهم شکننده چیست، آتش برافروخته خدا است، آتشی که بر دلها مسلط و چیره می شود، آنآتش آنها را در بر می گیرد که سرپوشیده و دربسته است در حالی که آنان در ستون هایبلند بسته می شوند].
این ها آیاتی بود در توصیف جهنم و انواع عذاب دردناک ومداوم آن، اما در حدیث از عبد الله بن مسعود (رض) روایت شده است که پیامبر اسلام (ص) فرمود: جهنم در روز قیامت70 هزار افسار دارد که 70 هزار فرشته آن را به دنبالخود می کشند (به روایت مسلم).

در صحیحین از ابی هریره روایت شده است که رسولالله (ص) فرمود: آتشی که انسان به دست خود روشن می کند از نظر حجم یک هفتادم آتشجهنم است. گفتند: یا رسول الله، همان یک جزء بس است. رسول خدا فرمود: آتش جهنم 69بخش بیشتر دارد که حرارت هر بخش از آن مثل گرمای دنیاست. از وی همچنین روایت شدهاست که گفت: در نزد پیامبر (ص) صدای سقوطی را شنیدیم. پیامبر (ص) فرمود: آیا میدانید صدای چه بود؟ گفتیم: الله و رسولش بهتر می دانند. فرمود: این سنگی بود کهخداوند متعال از هفتاد سال پیش در جهنم ارسال کرد که الآن به قعر آن رسید. (بهروایت مسلم)

عتبه بن غزوان (رض) خطاب به مردم گفت: به ما گفته شد که سنگیبه مدت هفتاد سال در جهنم حرکت می کند و هنوز به قعر آن نرسیده است، آیا تعجب نمیکنید که الله تعالی جهنم را از گنهکاران پر می کند؟ ( به روایت مسلم) از ابن عباسروایت شده است که پیامبر اکرم (ص) فرمود: اگر قطره ای از زقوم روی دنیا می افتادهستی مردم دنیا را نابود می ساخت. (روایت از نسائی، ترمذی، ابن ماجه)

ازنعمان بن بشیر (رض) روایت شده است که رسول الله (ص) فرمود: سبک ترین عذاب اهل جهنماین است که کفش های آنان از آتش است و همچون آبی که در دیگ می جوشد مغزهای آنها نیزمی جوشد هیچ کس عذابی شدیدتر از آن ندیده است، در حالی که این عذاب راحت ترین عذابدوزخیان است. (روایت از مسلم و بخاری و..)

از انس بن مالک (رض) روایت شدهاست که پیامبر اسلام (ص) فرمود: مرفه ترین انسان های روی زمین را که در جهنم هستند،می آورند و صحنه ای از جهنم را از از جلوی چشمان آنها می گذرانند سپس به آنها میگویند: ای انسان آیا در دنیا تنها نیکی و خیر دیدی و آیا تنها به تو نعمت داده شد؟می گوید: پروردگارا! به الله سوگند! خیر. سپس بدبخت ترین مردم دنیا را که در بهشتبه سر می برند، می آورند و صحنه ای از بهشت را در برابر دیدگان او می گذرانند سپسبه او می گویند: ای انسان آیا تو در دنیا فقط بدبختی دیدی و تنها سختی متحمل شدی؟می گوید: به خدا قسم!نه؛ فقط بدبختی را ندیدم و تنها متحمل سختی ها نشدم.(به روایتمسلم).

یعنی دوزخیان همه نعمت هایی را که در دنیا دیده بودند فراموش می کنندو بهشتیان همه بدبختی ها را. وی همچنین روایت می کند که پیامبر اکرم (ص) فرمود: درروز قیامت به یک دوزخی می گویند: اگر چیزی در دنیا داشتی، فدا می کردی؟ می گوید: بلی. پیامبر (ص) در ادامه فرمود که دوزخی می گوید: از آنچه از تو خواستیم سبک ترینآنها بود. ما در دنیا از تو درخواست کردیم که شریکی برای من قائل نشوی، اما تو سرباز زدی. (روایت از احمد، بخاری و مسلم)

ابن مردویه از یعلی بن منیة (کهمنیة اسم مادرش بود و پدرش امیه نام داشت) می گوید:"الله تعالی ابری را برایدوزخیان می فرستد وقتی که این ابر در بالای سر آنها قرار می گیرد، آنها را صدا میزنند که اهل جهنم! چه می خواهید؟ آنها ابرهای دنیا و آب را به یاد می آورند که برسرشان می بارید، می گویند: پروردگارا، نوشیدنی می خواهیم. زنجیرها بر آنها باراندهو بر تعداد غل و زنجیرهایشان افزوده میشود و پاره های آتش نیز بر شدت آتش جهنم میافزایند."

از ابی موسی رضی الله عنه روایت شده است که پیامبر (ص) فرمود:"سهشخص وارد بهشت نمی شوند: شرابخوار مست، قطع کننده صله رحم و تصدیق کننده جادو. هرکس در حالت مستی شراب بمیرد، خداوند متعال او را با آب رود غوطه سیراب می کند. گفتند: آب رود غوطه چگونه آبی است؟ فرمود: رودی که از فرج زنان فاحشه جاری می شودکه بوی فرج آنها دوزخیان را می آزارد" (روایت از احمد).

در صحیح مسلم ازجابر بن عبدالله (رض) روایت شده است که پیامبر اکرم (ص) فرمود: الله تعالی عهد کردهاست که کسی را که شراب می نوشد با طینه الخبال سیراب کند. گفتند: یا رسول الله،طینة الخبال چیست؟ فرمود: عرق دوزخیان یا عصاره آنها. در صحیحین از پیامبر اسلام (ص) روایت شده است که فرمود:"به یهودیان و نصرانیان گفته می شود، چه می خواهید؟ میگویند: بار پروردگارا تشنه ایم ما را سیراب کن، به آنها اشاره می شود، سیراب نمیشوید. به سوی جهنم هجوم می آورند و گمان می کنند که سراب است. روی یکدیگر می افتند،سپس در آتش جهنم سقوط می کنند.

حسن بصری می گوید:" تصور کن مردمی را کهپنجاه هزار سال با پای پیاده راه می روند نه غذایی می خورند و نه نوشیدنی می نوشندتا اینکه از عطش و تشنگی گردن هایشان قطع می گردد و شکم هایشان در گرسنگی می سوزد ،سپس آنها را به سوی دوزخ می رانند و از ظرف آبی می نوشند که در حال جوشیدن است."

ابن جوزی(ره) در توصیف جهنم می گوید:" آن منزلگاهی است که ساکنان آن ازرحمت الهی دورند و از خوشبختی محروم، سفیدی رویشان به سیاهی تبدیل شده است، باکوبنده هایی سنگین از پتک مضروب می شوند. فرشتگانی سخت گیر و ترشرو در آن گماردهشده است، دوزخیان در میان آتش جهنم رها شده اند و به داخل سرمای شدید انداخته میشوند. اندوهشان دائمی است هیچ وقت خوشحال نمی شوند. جایگاهشان ابدی است و چاره ایجز ماندن در آن ندارند. در آن فرشتگانی ترشرو و سخت گیر گمارده شده است. به خاطرهدر دادن دوران جوانی می گریند، گریه های آنها قطع نمی شود، فرشتگانی ترشرو وسختگیر در آن گمارده شده است. به خاطر خشم الهی حسرت می خورند، سختی هایشان به خاطربدبختی هایشان است. بین مردم چه رسوایند، آنها که مال بی ارزش دنیا را کسب کردهبودند، چه شد؟ تلاش های آنها برای انجام گناه چه فایده ای داشت؟ گویی در خوابپریشان بودند، سپس آن بدن ها سوزانده می شود و پس از هر بار سوزاندن دوباره تازه میگردد. فرشتگانی ترشرو و سخت گیر بر آنها گمارده شده است."

بار پروردگارا! مارا از آتش جهنم نجات بده و به فضل و رحمت خویش از منزلگاه پست و فانی به منزلگاهنیکان و پرهیزکارران ببر! به فضل و رحمت درگاهت، ما، پدر و مادرمان و همه مسلمانانرا بیامرز، ای مهربان ترین مهربانان

و صلی الله علی نبینا محمد و علی آله وصحبه اجمعین.