برگرفته از كتاب: مجموع فتاواى ابن تيميه
اغلب صحابه نظرشان بر ایناست که پیغمبر (صلی الله علیه و سلّم ) در شب معراج خدا را ندیده است.
ازعایشه رضی الله عنها ثابت شده است که فرمودند : مَنْ حَدَّثَكَ أَنَّ مُحَمَّدًاصَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ رَأَى رَبَّهُ فَقَدْ كَذَبَ وَهُوَ يَقُولُ لاتُدْرِكُهُ الْأَبْصَارُ ... ) روايت بخاري ( التوحيد/6832) ، یعنی : هر کس به توگفت محمّد (صلی الله علیه و سلّم ) پروردگارش را دیده است ، دروغ گفته است چون اومی فرماید : چشمها او را در نمی یابند ...
و از ابوذر روایت شده است که ازرسول الله (صلی الله علیه و سلّم ) پرسیدم : " هَلْ رَأَيْتَ رَبَّكَ؟ قَالَ نُورٌأَنَّى أراه " روایت مسلم ( الإيمان/261) ، یعنی : آیا پروردگارت را دیده ای ؟فرمودند : او نور است چگونه او را ببينم .
از ابن عباس نقل شده که گفته است : مَا كَذَبَ الْفُؤَادُ مَا رَأَى وَلَقَدْ رَآهُ نَزْلَةً أُخْرَى. قَالَ: رَآهُبِفُؤَادِهِ مَرَّتَيْنِ. روایت مسلم (الإيمان/258) ، یعنی ابن عباس در مورد اينآيه چنين ميگويد: "آنچه را دل دید انکار نکرد ، قطعاً بار دیگری هم او را دیدهاست"، می گوید با دل، خدا را دو بار دیده است .
ابن قیّم می گوید : و عثمانبن سعید دارمی در کتابش { الرؤیة } نقل می کند که : اجماع صحابه بر این است کهپیغمبر (صلی الله علیه و سلّم ) شب معراج خدا را ندیده است ، و بعضی از علماء ابنعباس را از این اجماع استثنا می کنند ، و استاد ما {ابن تیمیه } می گوید در حقیقتاو مخالفت نکرده است ، چون ابن عباس نگفته که او را با دو چشم سر دیده است و احمدنیز بر این اعتماد نموده در یکی از دو روایتها ، چنانکه گفته است : خدای عزّ و جلّرا دیده ، امّا نگفته که با دو چشم سر دیده است ، و عبارت احمد همان عبارت ابن عباس - رضای خدا بر آنان باد - است . و توضیحش برحدیث دیگری که می فرماید : پرده اش نوراست ، و آن نور اوست - خدا دانا تر است – آن نوری که در حدیث ابوذر رضی الله عنهذکر شده ، ( نوری را دیدم ) .
به کتاب اجتماع الجیوش الإسلامیة ج 1 ص : 12مراجعه شود .- دلالت بردرستی آنچه که استاد ما در مورد معنای حدیث گفته است دارد ،و شیخ الإسلام – رحمت خدا بر او باد - می گوید : ( فصل ) امّا دیده شدن خداوند ،آنچه در حدیث صحیح از ابن عباس روایت و ثابت شده است که : محمّد با قلبش دو بارپروردگارش را دیده ، و عایشه – رضی الله عنها – دیده شدن خداوند را انکار کرده است . بعضی از مردم در بین این دو مفهوم مخالف بدین صورت توافق حاصل کرده اند : عایشهدیدن خدا را با چشم سر انکار، و ابن عباس رؤیت خدا را با قلب اثبات نموده اند ،عباراتی که از ابن عباس ثابت شده اند یا مطلق اند و یا با قید " قلب " ذکر شده اند، یک بار می گوید محمّد خدایش را دیده و یک بار می گوید محمّد او را دیده است ، واز ابن عباس عبارت صحیحی ثابت نشده که پیغمبر با چشم سر خدایش را دیده باشد .
و همچنین امام احمد یکبار مطلق می گوید : خدا را دیده ، و یکبار می گویدبا قلبش خدا را دیده ، هیچ کس از امام احمد نشنیده است که پیغمبر خدا را با چشم سردیده است ، امّا بعضی از یارانش کلام مطلق او را شنیده و خود دیدن با چشم را برداشتکرده اند ، همچنانکه بعضی از مردم کلام مطلق ابن عباس را شنیده و دیدن با چشم را ازآن درک کرده اند ، در عین دلیلها چیزی وجود ندارد که مقتضی چنین معنایی باشد ، و ازهیچیک از اصحاب هم چیزی ثابت نشده نه در کتاب و نه در سنّت که چنین مفهومی از آندریافت شود بلکه نصوص و عبارات صحیح بیشتر بر نفی آن دلالت دارند چنانکه در صحیحمسلم از ابوذر روایت شده است که می گوید : از رسول الله ( صلی الله علیه و سلّم ) پرسیدم آیا خدا را دیده ای ؟ در جواب فرمودند : او نور است چگونه می توانم او راببینم . و خداوند می فرماید : سُبْحَانَ الَّذِي أَسْرَى بِعَبْدِهِ لَيْلاً مِّنَالْمَسْجِدِ الْحَرَامِ إِلَى الْمَسْجِدِ الأَقْصَى الَّذِي بَارَكْنَا حَوْلَهُلِنُرِيَهُ مِنْ آيَاتِنَا... اسراء / 1 ، یعنی : "منزه است آن [خدايى] كه بندهاشرا شبانگاهى از مسجد الحرام به سوى مسجد الاقصى كه پيرامون آن را بركت دادهايم سيرداد تا از نشانههاى خود به او نشان دهیم." در صورتی که خودش را به او نشان می دادذکر کردن آن شایسته تر بود ، و همچنین می فرمایند : أَفَتُمَارُونَهُ عَلَى مَايَرَى 12/ النجم ، یعنی : "آيا در آنچه ديده است با او جدال مىكنيد" ، لَقَدْرَأَى مِنْ آيَاتِ رَبِّهِ الْكُبْرَى ، 18/ النجم ، یعنی : "به راستى كه [برخى] ازآيات بزرگ پروردگار خود را بديد" . اگر با چشم خود او را می دید ذکر کردن آن اولویتبیشتری داشت .
با نصهای صحیح و اتفاق سلف این امّت ثابت شده است که " هیچ کسدر این دنیا خدا را نمی بیند مگر اختلافی که در مورد رؤیت خاص پیغمبر ( صلی اللهعلیه و سلّم ) روی داده است در حالیکه اتفاق دارند بر اینکه در قیامت همه مسلمانانخدا را می بینند چنانکه ماه و خورشید را می بینند . و خدا از همه داناتر است .
برگرفته از كتاب: مجموع فتاواى ابن تيمية ج : 6 / ص : 509-510
روش صحیح استخاره در اسلام 