س 29 : منظور ابن حجر(رح) از گفته زیر چیست : «چشم زدن گاهی با شگفت زدن و بدون حسادتایجاد میشود و گاهی عامل چشم خوردن یک دوست و یا یک مرد صالح است ...»؟ آیا شخصچشمزننده الزاماً حسود هم هست؟ و آیا همنشین و دوست و آدم صالح به هنگام شوخی و یاتوصیف به نیت مدح هم باعث چشم خوردن میشوند؟
ج : اصل در چشم خوردن حسود بودنچشمزننده است و گاهی هم در اثر غبطه شخص و بدون حسد ظاهری ایجاد میشود بطوری کهگاهی یک دوست و یا یکی از نزدیکان غیرحسود باعث چشم خوردن هستند. بنابراین دوست،خویشاوند و نیکوکار نیز از طریق توصیف یا شوخی و یا مدح، عامدانه و یا بدون تعمدباعث چشم خوردن میشوند.
س 30 : در حدیث أمامه بن سهل، پیغمبر(ص) میفرماید : «منتتهمون؟»، معنی اتهام در این حدیث چیست؟ و مشروعیت آن تا کجاست؟و آیا برای گرفتناثر از چشمزننده - حسود یا شگفتزده - باید خودش هم مطلع شود و یا بهتر است این کاربرای پرهیز از ایجاد دشمنی بدون آگاهی او انجام گیرد؟
ج : معنی اتهام واضح بودهو عبارت است از اینکه : چشم خورده به گذشتهاش فکر کند و مواضعی را که احتمال میدهددر آن چشم خورده باشد به یاد بیاورد، در این حالت اشخاصی به ذهن او خطور میکنند کهصحبتهایشان مقتضی وجود حسادت، غبطه و یا توصیف او باشد و از این طریق شخص چشمزنندهرا - به طور ظنی و تقریبی - شناسایی کند تا شاید مقدمهای برای شفای درد او باشد. قصه عامربن ربیعه و سهل بن حنیف بیانگر این مطلب است.
اما اینکه چشمزننده ازگرفتن اثر از او مطلع گردد مسألهای نسبی است و باید به عواقب امر توجه داشت : چنانچه اطلاع چشمزننده باعث عصبانیت و کینهجویی او شود باید از این کار پرهیز کردولی در صورتی که چشمزننده شخص عاقلی باشد و اطلاع او باعث مفسده نشود، شایسته استاو را مطلع گردانده و در تهیه اثر از او کمک بخواهیم، ولی هر دو صورت - ان شاء الله- نافع و سودمند خواهد بود.