زن قبل از اسلام از حق میراث محروم بود. اما اسلام، عادلانه با او رفتار کرد و علیرغم اعتراض و غرولند بسیاری از عربهای آن زمان که معتقد بودند تنها مردان مستحق ارث هستند، چون فقط آنان هستند که با دشمنان میجنگند، برای او در میراث حقی شایان مقرر کرد. اسلام در بعضی حالات، سهم مرد را دو برادر سهم زن قرار داده است. همان طور که قرآن میفرماید :
“یوحیکم الله فی اولا دکم للذکر مثل خط الأنثیین”
خداوند درباره (ارث بردن) فرزندانتان به شما فرمان میدهد و بر شما واجب میگرداند که بهره یک مرد به اندازه بهرة دو زن است.
نظر عجولانه به این امور، شاید آن را کاهش دادن قدر و منزلت زن، و پایمال کردن حقوق او به حساب آورد. حال آنکه زن و مرد در حقوق، مساوی هستند. در حقیقت اسلام، پاکتر از آنست که این مسأله را وسیله تحقیر زن قرار دهد. پس دلیل این تفاوت در ارث، هیچ ربطی به شأن و منزلت هیچکدام از زن و مرد ندارد، بلکه به تکالیف و وظائفی بر میگردد که بر دوش هر یک از آنها واقع میشود.
اسلام، مرد را به پرداخت مخارج زندگی زن و افراد خانواده ملزم کرده است؛ در همین حال، زن را به هیچ هزینه مالی برای غیر خود ملزم ننموده است. اگر یک حسابرسی ساده انجام دهیم، برای ما روشن می شود که زن با وجود اینکه نصف میراث مرد می گیرد، وضع مالی او بهتر از مرد است. چون مرد از ارثی که می گیرد باید مخارج زندگی زن و خانواده خودش را و هزینه زندگی پدر و مادرش را اگر منبع درآمد نداشته باشند و خواهرانش را اگر سرپرست نداشته باشند، تهیه نماید. بنابراین ارثی را که مرد می گیرد به سبب این تکالیف زیاد، مدام در کاهش است. حال آنکه زن فقط مسئول نفس خودش است و او در میراث خود آزاد است و هر جا بخواهد می تواند با استقلال کامل و بدون اجازه‌ی مرد، آن را سرمایه گذاری کند و هیچ مسئولیت مالی در برابر افراد خانواده به عهده ندارد و شوهرش مکلف به نفقه‌ي او است حتی اگر ثروتمند باشد. بنابراین میراث زن مدام در حال افزایش است. از این رو روشن می شود که نه تنها ستمی در حق او نشده و قدر منزلت او کاهش پیدا نکرده است بلکه ممکن است ترازو به نفع او سنگین شده باشد.
چیزی که در این باره باید به آن اشاره کنیم، اینست که ارث گرفتن زن براساس نصف ارث مرد، یک حالت عمومی و یک قاعده کلی برای هر زن و مرد، در میراث اسلامی نیست. قرآن نگفته است: یوحیکم الله فی المواریث و الوارثین للذکر مثل خط الآنثیین. بلکه گفته است :
“یوحیکم الله فی اولادکم للذکر مثل خط الأنثیین”
که بین این دو تعبیر تفاوت زیادی وجود دارد.
بررسی حالات و مسائل میراث، حقیقتی کاملاً متفاوت با آنچه که در اذهان درباره میراث زن و مسأله کاهش قدر و منزلت او به سبب میراث جای گرفته نشان میدهد. بنابراین تحقیق، فقط در چهار حالت، میراث زن نصف میراث مرد است و در بیش از سی حالت، زن به اندازه مرد یا بیشتر ازاو ارث میگیرد و یا زن ارث میگیرد ولی هیچ ارثی به مرد تعلق نمی‌گیرد.
در بین مثال‌های زیادی در این باره، میتوان به این دو حالت اشاره کرد. اگر زن یا مردی فوت کرد و پدر یا فرزند (دختر یا پسر) نداشت ولی خواهر و برادر ناتنی داشت، در این حالت خواهر و برادر در میراث مساوی هستند. همچنان اگر مردی همسرش فوت کرد و زن از این شوهر یا غیر او دختری داشت، این دختر، دو برابر سهم مرد ارث میگیرد و همچنین است سایر حالات. این سهم‌ها در قرآن کریم مشخص شده‌اند که تمام انواع نزاع در خانواده را از بین میبرند. و به خاطر تأثیر زیادی که نظام میراث اسلامی دررفع نزاعها و از بین بردن اسباب اختلاف در بین خانواده‌ها دارد، «دارالإفتاء» مصر شاهد روز افزون مراجعه قبطیان مصر به این نظام است.
نصيحت مادري به دخترش (هنگام فرستادن او به خانه‌ي بخت) 